شايد شما فكر كنيد ترك خوردن لعاب يك عيب محسوب شود در صورتيكه هميشه اينطور نيست و در بيشتر مواقع اين عيب يك مزيت است و نتيجه حاصل از آن بسيار زيبا و خاص است. بطور كلي دليل ايجاد شدن ترك در سطح لعاب تركيبات شيميايي لعاب است. مثلا اكسيد سديم و پتاسيم باعث مي شوند كه ضريب انبساط لعاب افزايش يابد و ترك هايي در سطح لعاب ايجاد شود. با شهر سفال همراه باشيد.
علت هاي ديگر ترك خوردن لعاب
علاوه بر موردي كه در قسمت بالا گفته شد روش ديگري هم براي ايجاد لعاب هاي ترك دار مورد استفاده قرار مي گيرد كه مي توان از آن با عنوان “تغيير در قوانين پخت فراورده” نام برد.
شايد براي شما اين سوال پيش بيايد كه با توجه به شباهت بسيار زيادي كه بين فرمول هاي ارتن ور و يا چيني زجاجي از يك طرف و بدنه هاي پرسلان سخت از طرف ديگر وجود دارد، چرا درجه حرارت و چگونگي پخت اين دو دسته با يكديگر تفاوت دارد؟
پخت بيسكويت چيني زجاجي در درجه حرارت بالاتر و پخت لعاب در درجه حرارت پايين تر صورت گرفته، در حالي كه پخت بيسكويت پرسلان سخت برعكس در درجه حرارت پايين و پخت لعاب در درجه حرارت بالا انجام مي شود. لعاب و بدنه مي توانند متقابلا در خواص يكديگر موثر باشند.
يكي از تاثيرات متقابل بدنه و لعاب، تعيين درجه حرارت پخت يكديگر مي باشد. در ارتباط با سوالي كه مطرح گرديد، اگر تغييراتي در چگونگي و درجه حرارت پخت لعاب و بدنه چيني هاي زجاجي و يا پرسلان ايجاد گردد، نتيجه وقوع ترك و يا ايجاد پوسته شدن در سطح لعاب و يا بالاخره خرد شدن بدنه در اثر اعمال تنش كششي به وسيله لعاب مي باشد.
هنگامي تناسب بين لعاب و بدنه ايجاد مي شود كه يا بدنه در درجه حرارت پايين، حدود ۹۰۰ درجه پخته شده و پخت لعاب در درجه حرارت ۱۴۰۰ درجه انجام شود و يا ابتدا بدنه در درج حرارت بالا، حدود ۱۲۵۰ درجه پخته شده و سپس پخت لعاب در درجه حرارت پايين تر انجام شود.
ترك خوردن لعاب
چگونگي ترك خوردن لعاب ها
به منظور ايجاد لعاب هاي ترك دار، درجه حرارت و چگونگي پخت لعاب و بدنه تغيير داده مي شود. بدين معني كه به عنوان مثال براي ترك خوردن لعاب در سطح فراورده هاي ارتن ور، درجه حرارت پخت بيسكويت كاهش داده شده و بدنه ابتدا در حدود ۹۵۰ درجه پخته مي شود.
سپس پخت لعاب در درجه حرارت هاي ۹۵۰ تا ۱۰۰۰ درجه صورت مي پذيرد بدين وسيله بدون انجام هيچ گونه تغيير در تركيب بدنه و لعاب، ترك هاي زيبايي در سطح لعاب به وجود مي آيد. در بسياري از موارد داخل شكاف ها و ترك هاي پديد آمده در سطح لعاب به وسيله اكسيدهاي رنگي پرشده و فراورده مجددا به كوره فرستاده مي شود.
بدين ترتيب لعاب هاي ترك دار بسيار زيبايي ايجاد مي گردند. همچنين در بعضي موارد نوع خاصي از لعاب هاي ترك دار ساخته مي شوند كه داراي دو شبكه ترك در سطح خود هستند. اين عمل به وسيله استفاده از دو نوع لعاب متفاوت با تركيبات مختلف در روي يكديگر انجام مي شود. شكل شبكه ترك هاي حاصل از اين دو نوع لعاب با يكديگر تفاوت داشته و بدين ترتيب لعابهاي تزييني بسيار زيبايي بوجود مي آيند.
بيشتر بدانيد: معايب لعاب چيست و چگونه رفع مي شود؟
انواع ترك خوردگي لعاب
يك سري ترك خوردن لعاب وجود دارد كه شكل خاصي دارند و از شكل و ظاهر آنها مي توان تشخيص داد كه علت ترك خوردن لعاب چيست، در ادامه به توضيح هركدام از آنها مي پردازيم.
خردشدگي لعاب
زماني كه در يك ظرف سفالي قسمتي از لعاب در لبه ظرف بشكند در اصطلاح خردشدگي لعاب مي گوييم. اين پديده به دليل فشار بين خاك سفالگري و لعاب ايجاد مي شود. زماني كه سفالگران ظرف را خيلي زياد پاك مي كنند يك سري ذرات كه براي آن مفيد است از بين مي رود و فقط ذرات ضعيف باقي مي مانند
اين ذرات سست و ضعيف تحمل فشار و دما را ندارند. سفالگران براي ترميم اين ترك خوردگي مقداري خاك سفالگري به آن قسمت كه شكسته مي زنند كه اين هم ممكن است باعث برآمدگي شود و سطح ظرف صاف و يكدسن نباشد. درنتيجه اين كار بايد با دقت انجام شود.
شبكه اي شدن لعاب
در برخي موارد اين مورد اصلاح مي شود و دليل بوجود آمدن آن كشش بين بدنه و لعاب است. اين مورد ممكن است هنگامي كه ظرف از كوره بيرون مي آيد بوجود آيد يا ممكن است چند روز يا چند ماه بعد بوجود بيايد. فكر اينكه اگر ظرف را به آرامي سرد كنيم ترك برنمي دارد اشتباه است و در هرصورت ترك بوجود مي آيد.
ترك بدنه ناشي از تبديلات سيليس
اين نوع ترك خوردن لعاب در نتيجه فشار زمان حرارت دهي و خنك سازي بوجود مي آيد. اين فشارها بين دو درجه حرارت ۵۷۳ و ۲۲۶ درجه سانتي گراد بوجود مي آيد كه به آن دگرگوني سيليكا مي گويند.
بيشتر بدانيد: انواع لعاب و ويژگي هر يك از آنها
رفع عيب ترك خوردگي
ترك خوردن لعاب كه در لبه ي ظرف بوجود مي آيد به دليل فشارهايي است كه در مرحله اي كه ظرف خام است به آن وارد شده، ترك هايي كه در پايه ي ظرف وجود دارند به زمان حرارت دهي مربوط مي شوند. اگر ترك خوردگي تيز باشد احتمالا در زمان خنك سازي بوجود آمده است و اگر كروي باشد در ابتداي حرارت دهي بوجود آمده است.
مطلب فوق توضيح مختصري بود از ترك خوردن لعاب كه مي تواند شما را تا حدودي با اين پديده آشنا كند، اما براي اينكه مهارت كافي در اين موارد داشته باشيد و هنگامي كه با اين مشكل مواجه شديد بتوانيد چگونه آن را حل كنيد در ابتدا بايد مطالعه زيادي در اين مورد داشته باشيد و بعد بايد به كمك اساتيد ماهر در اين زمينه تجربه كافي را بدست آوريد و بصورت واقعي با اين پديده مواجه شويد.
راستي! خوشحال ميشيم در كانال تلگرام يا پيج اينستاگرام شهر سفال عضو بشيد.